Ipuina gertaera batzuen segida duen kontakizun laburra
da, trama zuzen eta errazekoa, non denbora, espazioa eta ekintzak estuki lotuta
dauden. Etimologikoki hitz erabiliena ipuin da baina euskaraz ipuinei
erreferentzia egiteko beste hitz batzuk daude: elezahar, kontu, kontakizun,
istorio, abentura, eleberri, narrazio, nobela...
Ezagutzen ditugun ipuin zaharrenak Egiptotik datozkigu
eta KA 2000. urte inguruan idatzi zituzten. Haietako asko azkenengo urteetan
aurkitu eta argitaratu ditzute arkeologoek.
Ipuin hitza entzuten dugunean berehala
datozkigu burura umeentzako ipuinak: iratxoak, maitagarriak, ogroak... era
guztietako magiaz josita. Hala ere, ipuin magikoak ez ziren jatorriz haurrei
kontatzeko istorio goxoak, kontakizun krudelak baizik.
Ipuin guztiek forma zehatz bat daukate, sarrerak,
garapenak eta ondorioak osatzen dute kontakizuna. Sarrera pertsonaien eta
istorioa garatzen den tokiaren aurkezpena edo deskribapena da. Garapenean
arazoa jazotzen da, gertaeren multzoa da. Ondorioan istorioaren konponbidea
azaltzen da.
Bi motatako ipuinak ezagutzen ditugu: ipuin tradizionalak
eta ipuin literarioak. Lehenengoak oso zaharrak dira eta anonimoak direnez
ahotik ahora igorri dira urteetan zehar. Bigarrenetan, berriz, egilea ezaguna
da eta modu idatzian transmititzen dira.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina