PENTSATZEKO IPUINAK II

AMAREN BULARRARI BI BERTSO, LAZKAO TXIKI

Maitasunezko bi iturritxo bularra edo petxuak, ama nereak eman zizkidan bere maitasun itxuak, neregatikan zer egin zuen nere amatxo gaixuak: maitetasuna urtuta eman halako trago goxuak.

Bularra eman eta ondoren han hasi ohi zan kantuan, nere burua erdi lotan nik han jartzen nuen orduan. Nere amatxo maitagarria egongo zera zeruan, haundia hazi ez banaiz ere ahalegin egin zenduan

Pentsatzeko ipuinak

PENTSATZEKO IPUINAK I

Mikroipuin herrikoia

Baziren behin bi ume ur izoztuaren gainean patinetan zebiltzala.
Arratsalde euritsu eta lainotua zen, baina haurrek kezkarik gabe jolasten zuten
Bat-batean, izotza puskatu eta haurretako bat uretara erori zen.
Beste haurrak, uretara erori zena itoko zela ikusita, harri bat hartu eta izotzari kolpeka hasi zen, izotza puskatu eta bere laguna atera zuen arte.
Suhiltzaileak iristean eta gertatutakoa ikusi zutenean, zera galdetu zuten:
– Nola egin du? Izotza oso lodia dago, ezinezkoa da harri horrekin eta hain esku txikiekin puskatu izana!
Une horretan agure bat agertu eta esan zuen:
– “Nik badakit nola lortu duen”…
– “Nola?”.Galdetu zioten agureari. Eta honek erantzun:
– “ETZEGOEN BERE ONDOAN INOR, EZINGO ZUELA EGIN ESAN ZIONIK”.

Pentsatzeko ipuinak

"CUENTOTERAPIA"

Gaurkoan ipuinek izan dezaketen erabilera oso positibo bat dakart: cuentoterapia. Terapia honen bidez ipuinak erabiltzen dituzte umeei laguntzeko eta izan ditzaketen arazoak konpontzeko. Jarduera mota hau oso interesgarria izan daiteke eta horregatik ondoren esteka, artikulu, bideo... ugari txertatuko dizkizuet gai honen inguruan ikasten jarraitu nahi baduzue.

cuentoterapia.com

La cuentoterapia como ayuda en el desarrollo infantil y en procesos terapeuticos

Estatu Mailako Kontalari Profesionalen Elkartea

IPUINEN GARRANTZI HEZITZAILEA

Tradizionalki ipuinak bakarrik erabiltzen ziren ikasgelan giro lasaia sortzeko eta umeen atentzioa lortzeko. Baina gaur egun, ipuina Haur Hezkuntzan erabiltzen den tresna garrantzitsuenetariko bat da. Informatzeko, hezitzeko eta ikasteko balio du. Gainera, umeen irudimena, sormena eta jakin-mina estimulatzen ditu. 

Haurrek ipuinetan beraien arazo pertsonalen konponbideak aurkitu ditzakete hauen bidez eguneroko bizitzako egoerak,sentimenduak, baloreak... erakutsi ahal dizkiegulako. Honen bidez lortu dezakegu umeek ipuineko irakaskuntzez etekina atera dezatela modu inkontziente, dibertigarri eta hezitzaile batean. Ondorioz, umeen garapen osoan laguntzen du. 

Ondoren, ipuinak hezkuntzan eskaintzen dituen baloreak eta baliabideak izendatuko ditut:

• Umeen arreta eta kontzentrazioa garatzen du.
• Sormena eta irudimena estimulatzen ditu.
• Testu idatziekiko gustua esnatzen du eta irakurketarekiko jarrera positiboa garatzen du.
• Tentsioak liberatzen ditu.
• Garapen emozionala eta soziala indartzen ditu.
• Beldurra, frustrazioa eta nahiak besalako sentimenduak identifikatzen ditu. 
• Hizkuntzaren lorpenari eta garapenari fabore egiten dio umeen hiztegia aberastu eta handitzen duen bitartean. 
• Segurtasuna eta konfiantza sustatzen ditu. 
• Mesedegarria da ahozko expresioa eta hitz-jarioa lantzeko. 
• Enpatia edo beste pertsonen lekuan jartzeko gaitasuna garatzen ditu. 

Testu honetako informazioa ondorengo helbide honetan aurkitu dut: http://es.slideshare.net/marimatraka/importacia-de-los-cuentos-en-educacion-infantil

IKUS-ENTZUNEZKO IPUINAK

Gaurkoan ipuinak kontatzeko beste modu bat dakart: ikus-entzunezko ipuinak. Ipuin mota honetan bideoen bidez umeek ipuinak entzun eta ikusten dituzte.

Internet-en kuxkuxeatzen ibili naiz eta mota honetako ipuin ugari aurkitu ditut, aukera askotako istorioak aurkitu daitezke euskaraz. Bereziki gustatu zait youtub-eko kanal bat, “aneluken” izenekoa kalitate oneko kontaketa upari daudelako.

Nik, bertatik, hurrengo hiru ipuinak aukeratu ditut: Marikanela, Koxmeren gezurrak eta Artzain gezurtia. Ikusi ahal izango duzuen bezala hiru ipuinak gezurren ingurukoak dira. Gaia hau umeekin lantzeko interesgarria delako erabaki ditut ipuinok, beraz, ipuinen bidez didaktikotasuna landu daitekeela ikusiko duzue. 

Marikanela

Artzain gezurtia

Koxmeren gezurrak

Oharra: bideaok txertatzerakoan arazoak izan ditut erabiltzaileak ez zituelako youtube-en aurkitzen, horregatik, nire ordenagailura deskargatu ditut eta bertatik igo ditut. Beraz, bideo hauek ez dira nireak eta egilearen bideo gehiago ikusi nahi badituzue bere kanalera jo: albaluken

BAINA, ZER DIRA IPUINAK?

Ipuina gertaera batzuen segida duen kontakizun laburra da, trama zuzen eta errazekoa, non denbora, espazioa eta ekintzak estuki lotuta dauden. Etimologikoki hitz erabiliena ipuin da baina euskaraz ipuinei erreferentzia egiteko beste hitz batzuk daude: elezahar, kontu, kontakizun, istorio, abentura, eleberri, narrazio, nobela... 

Ezagutzen ditugun ipuin zaharrenak Egiptotik datozkigu eta KA 2000. urte inguruan idatzi zituzten. Haietako asko azkenengo urteetan aurkitu eta argitaratu ditzute arkeologoek. 

Ipuin hitza entzuten dugunean berehala datozkigu burura umeentzako ipuinak: iratxoak, maitagarriak, ogroak... era guztietako magiaz josita. Hala ere, ipuin magikoak ez ziren jatorriz haurrei kontatzeko istorio goxoak, kontakizun krudelak baizik.

Ipuin guztiek forma zehatz bat daukate, sarrerak, garapenak eta ondorioak osatzen dute kontakizuna. Sarrera pertsonaien eta istorioa garatzen den tokiaren aurkezpena edo deskribapena da. Garapenean arazoa jazotzen da, gertaeren multzoa da. Ondorioan istorioaren konponbidea azaltzen da.

Bi motatako ipuinak ezagutzen ditugu: ipuin tradizionalak eta ipuin literarioak. Lehenengoak oso zaharrak dira eta anonimoak direnez ahotik ahora igorri dira urteetan zehar. Bigarrenetan, berriz, egilea ezaguna da eta modu idatzian transmititzen dira. 

NABAR, HARTZ IPUINLARIA

Internet-en ibili ondoren web horri interesgarri bat aurkitu dut: Nabar, hartz ipuinlaria.

Bertan, munduko herri desberdinetako pertsonaien ipuin bilduma aurkitu daiteke. Bilduma honetan ipuinak sei hizkuntza desberdinetan entzun eta irakurri daitezke: aragoiera, katalan, ingelera, espainiera, euskara eta frantsesa. Beraz, ipuinak irakurtzeaz aparte entzuteko eta deskargatzeko aukera interesgarria ematen du. 

Hor doa web-horria: Nabar, Hartz ipuinlaria 

ZELAN KONTATU IPUINAK

Edonork hartu dezake momentu bat ipuin bat kontatzeko edo sortzeko. Momentu eta leku aproposak erabakitzeak kontaketa atseginagoa egingo dute. Horregatik, ipuin bat kontatzerako orduan elementu batzuk kontuan hartu behar dira eta hemen elementu horietariko batzuk zerrendatu ditut:

·         Irakurtzen duenarentzat, eta baita entzuten duenarentzat ere, leku eroso bat erabaki, irakurtzeko ondo argiztatua.

·         Umearen iritzia kontuan hartu ipuina edo gaia erabakitzerako orduan. Horrela, hasieratik egongo da inplikatuta eta bere gustuak eta interesak ezagutuko ditugu.

·         Modu animatuan kontatu istorioa, intonazio onarekin eta alaitasunez, ahotsa aldatzen joanez pertsonaiekin batera, keinuak egiten eta onomatopeiak erabiltzen beharrezkoa denean. Guzti onek umearen atentzioa deitzen lagunduko du.

·         Istorioa aurrerantz doan heinean umearen erreakzioei erreparatu. Pausak egin zerbait azaltzeko edo mezua ulertzen dagoela ziurtatzeko.

·         Umeak irakurtzen badaki egun batzuetan berak egin dezake irakurketa. Baita ere gomendagarria da entzunezko ipuinak aditzea eta komentatzea.

·         Ipuinarekin amaitzerakoan umeari honi buruz galderak egin.

Testu hau web horri honetatik atera dut: http://www.literaturasm.com/Consejos_para_contar_cuentos.html

MARIPUZKER

Gaur, ipuin berri bat ekarriko dizuet nire txokora. Ipuin honek Maripuzker du izena eta Mitxel Muruak idatzita dago. Ipuinak Maripuzker neskatilaren komeriak kontatzen ditu eta gai entretenigarria duenez umeei asko gustatzen zaie.

Hurrengo sarreretan azalduko dudan bezala, umeentzako ipuinak entretenigarriak eta beraien interesa piztekoak izan behar dira istorioan hobeto sartzeko. Beraz, gai barregarriei buruzko ipuinek (kasu honetan puzkerrak) arrakasta gehiago izango dute.

Ipuin hau hobeto ezagutzeko eta Maripuzkerren munduan sartzeko istorioaren hasiera usten dizuet zuen interesa pizteko, espero dut zuen gustukoa izatea, hor doa Maripuzker:

Behin bazen neska alai bat puzker asko botatzen zituena; horregatik Maripuzker deitzen zioten denek.

        Behin, festa batera joan zen Maripuzker, eta dantzan ari zela puzker handi batek ihes egin zion:

        -PRRRRROUMM!

        Jende guztiak dantza egiteari utzi, eta berari begira jarri zen. Maripuzkerrek, lotsa-lotsa eginda, esan zuen:

        —Ai, ama!, hau lotsa! Nahiago nuke munduko ipurdian banengo!

        Hori esan zuenean, burua bueltaka hasi zitzaion Maripuzkerri, eta bera konturatzerako munduko ipurdian agertu zen.

        Munduko ipurdian puzkerrak bizi ziren, noski. Bazen han puzker gorri bat, beste guztiak baino gizenagoa eta handiagoa zena: puzkerren kapitaina.

        Maripuzker negarrez ari zen dena beldurtuta. Puzkerren kapitainak hala ikusi zuenean, goxo-goxo galdetu zion:

        —Zer egiten duzu zuk hemen?

SARRERA

Ongi etorria guztiei! 

Irakasle-eskolako 2. mailako ikaslea naiz UPV/EHU-n eta blog honen bidez ipuinen inguruko informazio interesgarria, bideoak, artikuluak... helaraziko dizkizuet. Ipuinen mundua nahiko ezaguna da guztientzat eta horregatik blog honekin informazio osagarria edo interesgarria helduaraziko dizuet, hala nola, ipuinak zelan kontatu, zein ipuin mota dauden, zelan piztu umeen interesa ipuinak kontatzerakoan eta abar.

Gainera, honetaz aparte, noizbehinka adin desberdinetako umeentzat interesgarriak izan daitezkeen ipuinak aipatuko edo eskegiko ditut. Ipuin hauek ikasgelan edo etxean irakurtzeko erabili ahal izango dira eta didaktikoak izan daitezen ipuion gaiak eta tramak aldatzen joango naiz.

Espero dut blog-a zuen gustukoa izatea eta guztiok batera asko ikastea, beraz, aurrera ipuin kontalariak!